Табиғат кереметтерінің бірі – көлдер, олар планетамыздың әр түкпірінде орналасып, ерекше экожүйелер мен тарихи мәнге ие аймақтар болып саналады. Кейбірі тереңдігімен таңғалдырады, ал кейбірі ғалымдарды ғасырлар бойы қызықтырып келеді. Әр көлдің өзіндік ерекшелігі мен жұмбағы бар. Бұл мақалада әлемнің түрлі көлдері туралы қызықты мәліметтермен таныс боламыз.
Байкал – ең терең және ежелгі көл
Байкал көлі Ресейдің оңтүстік Сібір аймағында орналасқан және ол әлемдегі ең терең көл болып саналады. Оның тереңдігі шамамен 1642 метрге жетеді, бұл кез келген басқа көлден әлдеқайда терең екенін көрсетеді. Байкал көлі жасы шамамен 25 миллион жылға жуық, яғни ол планетадағы ең көне тұщы су қоймаларының бірі. Мұнда тек осы көлге тән көптеген эндемик жануарлар мекендейді. Сонымен қатар, Байкалдың суы ерекше таза және мөлдір болып келеді.
Виктория – Африканың ірі су қоймасы
Африка құрлығының жүрегінде орналасқан Виктория көлі материктегі ең ірі көл болып табылады. Бұл көл Кения, Уганда және Танзания шекараларында орналасқан. Виктория көлі – Ніл өзенінің басты бастауы, ал Ніл өзені адамзат өркениетінің дамуына елеулі үлес қосқан. Мұнда тіршілік ететін түрлі балықтар мен құстар аймақтың биоалуантүрлілігіне үлес қосады. Виктория көлі туралы мәлімет климат пен табиғат зерттеулерінде жиі қолданылады.
Малави – бірегей суасты тіршілігімен ерекшеленеді
Африкадағы тағы бір ғажайып су айдыны – Малави көлі. Ол әлемдегі ең көп цихлид балық түрлері тіршілік ететін көл ретінде танымал. Малави туралы қызықты деректердің бірі – мұндағы көптеген балықтар тек осы көлде ғана кездеседі, олар эволюциялық тұрғыда ерекше жолмен дамыған. Көлдің ұзындығы 580 км-ден асады, ал тереңдігі 700 метрге дейін жетеді. Бұл аймақ су асты биологиясын зерттейтін ғалымдар үшін нағыз зертхана іспеттес.
Титикака – биіктіктегі көл
Оңтүстік Америкадағы Титикака көлі әлемдегі ең биік орналасқан су көзі ретінде белгілі. Көл теңіз деңгейінен 3800 метр биіктікте, Перу мен Боливия елдерінің шекарасында орналасқан. Титикака – инктер өркениетінің мифологиясы мен тарихында маңызды орын алады. Мұнда Урос тайпасы салдан жасалған қалқымалы аралдарда өмір сүреді. Бұл көл – биік таулы жердегі тіршіліктің қайнар көзі.
Верхнее – Солтүстік Американың алып көлі
Канада мен АҚШ шекарасында орналасқан Верхнее көлі – Жоғарғы көл деп те аталады және ол көлемі жағынан әлемдегі ең үлкен тұщы су көлі болып табылады. Көлдің ауданы 82 мың шаршы километрден асады, бұл Чехия немесе Австрия сияқты елдердің жер көлеміне тең. Верхнее көлі кеме қатынасы мен аймақтық саудада маңызды рөл атқарады. Оның суы өте салқын, ал жағалаулары табиғи сұлулығымен ерекшеленеді.
Танганьика – ерекше терең көлдердің бірі
Африканың жүрегінде орналасқан Танганьика көлі Байкалдан кейінгі әлемдегі ең терең тұщы су қоймаларының бірі болып есептеледі. Оның тереңдігі 1470 метрге жетеді, ал ұзындығы 670 шақырымнан асады. Көлдің жағалаулары төрт мемлекетпен шектеседі: Танзания, Конго Демократиялық Республикасы, Бурунди және Замбия. Танганьика – ондаған миллион жыл бұрын пайда болған ежелгі көлдердің бірі. Мұндағы суасты тіршілігі өте бай және көптеген эндемик түрлерге толы.
Эйр көлі – Аустралияның құрғақ жүрегі
Эйр көлі – Аустралияның ең ірі көлдерінің бірі, бірақ оның басты ерекшелігі – мезгілдік сипаты. Жылдың көп бөлігінде бұл көл құрғақ әрі сазды жазық болып жатады, ал жауын-шашын мол болғанда ғана толып, шын мәнінде көлге айналады. Ол Австралияның орталық бөлігіндегі климаттық ерекшеліктерді жақсы сипаттайды. Эйр – суы тұзды көлдердің қатарына жатады. Бұл жер көптеген құстардың уақытша мекені ретінде маңызды экологиялық рөл атқарады.
Женева көлі – Альпінің інжу-маржаны
Женева көлі Еуропадағы ең танымал және көркем көлдердің бірі болып саналады. Ол Швейцария мен Франция шекарасында орналасқан және өзінің мөлдір суымен, альпілік көріністерімен туристерді баурайды. Көлдің тереңдігі 310 метрге жуық, ал ұзындығы шамамен 73 шақырым. Бұл аймақ мәдени, тарихи және экономикалық тұрғыдан да аса маңызды. Женева қаласының өзі осы көлдің атымен аталып, халықаралық ұйымдардың орталығына айналған.
Көлдер – тек қана су қоймасы емес, олар табиғи әртүрліліктің, тарихи мұраның және экологиялық маңыздың нағыз көрінісі. Әр көлдің өз тарихы, табиғи ерекшелігі мен тіршілігі бар. Осындай алуан түрлі және бірегей табиғи нысандарды зерттеу арқылы біз планетамыздың байлығын тереңірек ұғына аламыз.