Нағыз достық – өзара сыйластық пен сенімге негізделген ерекше байланыс. Алайда кейде адамдардың өмірінде бұл ұғым бұрмаланып, материалдық мүдде алдыңғы орынға шығады. Кейбіреулер қарым-қатынасты шынайы сезімге емес, жеке пайдаға құрады. Мұндай жағдайда сенің қасында жүрген адам шын дос па, әлде жай ғана ыңғайлы серік пе деген сұрақ туындайды. Достықты пайдалы қарым-қатынастан ажырату қиын болғанымен, мұны байқаудың нақты жолдары бар.
Достық пен мүдделестік арасындағы айырмашылық
Шынайы дос – қиын сәттерде жаныңнан табылатын, сенің жағдайыңды түсінетін және көмектесуді шын ниетпен қалайтын адам. Ал мүдделі адам өз пайдасы үшін қатынас орнатып, сенің ресурстарыңды пайдаланып, жағдайы өзгергенде ғайып болады. Мұндай адамдар қарым-қатынаста тепе-теңдік сақтамайды, олардың мақсаты – тек алу, бірақ ешқашан қайтармау.
Мысалы, біреу сенің табысың артқан соң жиі хабарласып, уақыт өткізуге шақыра бастайды, ал қиын шақта сылтау тауып, алыстап кетеді. Бұл шынайылыққа күмән туғызады.
Ақша әсер еткен достықтың белгілері
Кейде материалдық факторлар адамдардың мінез-құлқын өзгертеді. Егер қарым-қатынас ақшаға тәуелді бола бастаса, мұның алғашқы белгілері байқалады.
- адам сені тек сыйлық, көмек немесе демеушілікпен байланысты көреді;
- өзің жайлы емес, тек «не бере аласың» деген сұраққа қызығады;
- табысың төмендегенде немесе қиын жағдайға түскенде суып кетеді;
- өз көмегін сирек ұсынады, бірақ сенен жиі өтініш жасайды;
- әр кездесуде сен төлейсің немесе материалдық жағынан артық жауапкершілік аласың.
Мұндай белгілер байқалса, достық шынайы ма, әлде өзара пайдаға негізделген бе – соны ой елегінен өткізу қажет.
Достықты пайдалы қарым-қатынастан ажырату
Көп жағдайда адамдар эмоцияға беріліп, жағдайды объективті бағалай алмайды. Сондықтан достықты пайдалы қарым-қатынастан ажырату үшін нақты әрекет ету керек.
- Достың мінез-құлқына назар аударыңыз. Егер ол сені тек жағдайың жақсы кезде іздесе, бұл алаңдататын белгі. Шынайы адам сенің табысыңа емес, тұлғалық қасиеттеріңе қызығуы тиіс.
- Қиын сәттерде сынап көр. Қолыңда артық ақша болмаған кезде оның қарым-қатынасы өзгере ме, соны бақыла. Мүдделі адамдардың ниеті дәл осындай кезде айқын көрінеді.
- Эмоциялық тепе-теңдікке мән бер. Егер сен үнемі беріп, ал ол тек алушы болса, мұндай байланыс тең емес. Шынайы достық екіжақты болуы қажет.
- Өзгелердің пікіріне емес, өз түйсігіңе сен. Кейде ішкі сезім дұрыс бағыт көрсетеді, тек соған құлақ асу жеткілікті.
Досыңа жоқ деп айтуды білу
Кейде адамдар қарым-қатынасты сақтау үшін бәріне келісіп, өз шекарасын жоғалтады. Ал шын мәнінде достықта шектеу қою – оны бұзу емес, керісінше, нығайту. Досыңа жоқ деп айтуды білу – өзіңді құрметтеудің көрінісі.
Мысалы, егер біреу үнемі ақша сұрап, қайтаруға асықпаса, оған сабырмен, бірақ нақты түрде «қазір бере алмаймын» деп айту керек. Бұл сені әлсіз емес, парасатты адам ретінде көрсетеді. Нағыз дос түсінеді, ал мүдделі адам ренжіп, алыстайды. Сол арқылы сен оның шынайы бет-бейнесін көресің.
Улы достықтан құтылу
Уытты қарым-қатынас тек махаббатта емес, достықта да кездеседі. Егер достық сенің энергияңды сарқып, өзіңді кінәлі сезінуге мәжбүр етсе, онда ол саған зиян келтіреді. Мұндай жағдайда улы достықтан құтылу – эмоционалдық саулық үшін маңызды шешім.
Бірте-бірте арақашықтық сақтау, өз шекараңды белгілеу және ашық сөйлесу арқылы мұндай байланыстан шығуға болады. Уақыт өте келе сенің айналаңда шынайы және сенімді адамдар ғана қалады.
Қарым-қатынасты тексерудің практикалық тәсілдері
Достықты тек сезіммен емес, іс жүзінде де бағалау қажет. Кейде кішкентай сынақтар бәрін көрсетеді.
- Бірнеше айға материалдық қолдау көрсетуді тоқтат. Егер адам соған ренжіп, байланысын үзсе – бұл шынайы емес достық.
- Өзің қиын жағдайға түскен кезде көмегін сұра. Егер ол сылтау айтып бас тартса, оның ниеті түсінікті.
- Материалдық емес сыйлықтар беріп көр. Мүдделі адам мұндайды бағаламайды, себебі ол тек пайда іздейді.
- Шынында ол сені тыңдай ма, соны байқа. Егер үнемі өз мүддесін ғана айтса, бұл тең емес қарым-қатынас белгісі.
Достық – адамның өміріндегі ең құнды сезімдердің бірі. Бірақ шынайы қатынасты жалғаннан ажырату әрдайым оңай емес. Егер біреу сенің жаныңда тек пайда үшін жүрсе, ол дос емес, тұтынушы ғана. Мұндай байланыстар ұзаққа созылмайды, сондықтан уақтылы байқау маңызды.
Досыңа жоқ деп айтуды білу және достықты пайдалы қарым-қатынастан ажырату арқылы өз өміріңді қажетсіз эмоциялық ауыртпалықтан босатуға болады. Ал егер жағдай ушығып, өзіңді үнемі шаршаған сезінсең, улы достықтан құтылу ең дұрыс шешім болмақ.
Шынайы достық – ақшамен өлшенбейді. Ол өзара сенімге, құрметке және қолдауға негізделеді. Сондықтан қасыңдағы адамдардың ниетіне мән беріп, өз өміріңе тек шын жүректен жақсы ниетпен келетін адамдарды ғана қабылда.